Przed nami sezon wakacyjny, podczas którego wielu z nas skorzysta z podróży samolotem. Jakie prawa przysługują pasażerom linii lotniczych w przypadku odwołania lub opóźnienia lotu?

W celu zapewnienia jednolitego poziomu ochrony pasażerów linii lotniczych zostało przyjęte rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Unijne regulacje, które zostaną przybliżone w dalszej części wpisu, mają co do zasady zastosowanie do lotów realizowanych w ramach Unii Europejskiej a także do lotów rozpoczynających się lub kończących na terytorium jednego z państw członkowskich UE.

Odwołany lot a obowiązki przewoźnika

Pierwszoplanową kwestią jest przysługujące nam prawo do otrzymania odszkodowania za odwołanie lotu. Wysokość odszkodowania uzależniona jest od długości trasy i wynosi:

          a) 250 euro dla lotów o długości do 1.500 kilometrów;

          b) 400 euro dla lotów o długości od 1.500 do 3.500 kilometrów;

          c) 600 euro dla lotów na dłuższych dystansach.

Niestety, w rozporządzeniu jest wiele wyjątków ograniczających nasze prawo do odszkodowania. Warto mieć na uwadze, że powyższe odszkodowanie przysługuje, gdy pasażer nie został odpowiednio wcześniej poinformowany o odwołaniu lotu. Co do zasady przewoźnik powinien poinformować o odwołanym locie co najmniej dwa tygodnie przed planowanym czasem odlotu. Może tego dokonać również w krótszym okresie (od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowanym odlotem), jeśli zaoferował jednocześnie pasażerowi lot zastępczy.

Ważne! Przewoźnik może się zwolnić z obowiązku wypłaty odszkodowania, gdy lot został odwołany z przyczyn niezależnych od przewoźnika (np. złe warunki atmosferyczne, zagrożenie bezpieczeństwa lub niestabilna sytuacja polityczna). 

Co więcej,  przewoźnik lotniczy może pomniejszyć odszkodowanie o 50%, jeśli zaproponował pasażerowi alternatywny lot, którego czas przylotu nie przekracza planowego czasu przylotu pierwotnie zarezerwowanego lotu o:
a) 2 godziny w przypadku lotów o długości do 1.500 km,
b) 3 godziny w przypadku lotów o długości 1.500-3.500 km,
c) 4 godziny dla lotów dalszych.

Niezależnie od prawa do odszkodowania, w przypadku odwołania lotu pasażerom przysługuje prawo do zwrotu  kosztu biletu lub zmiany planu podróży na porównywalnych warunkach do miejsca docelowego w najwcześniejszym możliwym terminie lub późniejszym, dogodnym dla pasażera.

W czasie oczekiwania na lotnisku na alternatywny lot mamy ponadto prawo do otrzymania od przewoźnika pomocy, która obejmuje:

a) posiłki oraz napoje w ilościach adekwatnych do czasu oczekiwania;

b) zakwaterowanie w hotelu i transport między lotniskiem a miejscem zakwaterowania – w przypadku gdy spodziewany czas nowego lotu ma nastąpić jeden dzień po zaplanowanym starcie odwołanego lotu;

c) bezpłatne dwie rozmowy telefoniczne, dwie przesyłki faksowe lub możliwość wysłania dwóch e-maili.

Opóźniony lot – co przysługuje pasażerom

Rozporządzenie 261/2004 nie przyznaje co prawda wprost prawa do odszkodowania w przypadku opóźnienia lotu, ale drogę do uzyskania takiego odszkodowania otworzył pasażerom linii lotniczych ważny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 listopada 2009 r. (w sprawach połączonych C‑402/07 i C‑432/07). W swoim orzeczeniu Trybunał podkreślił, że szkody poniesione przez pasażerów lotniczych w przypadku odwołania lub dużego opóźnienia lotów są takie same, a zatem odmienne traktowanie pasażerów lotów opóźnionych i pasażerów lotów odwołanych stanowiłoby naruszenie zasady równości traktowania. W związku z tym nieprzyznanie pasażerom lotów opóźnionych prawa do odszkodowania stanowiłoby gorsze ich traktowanie od pasażerów pozostałych lotów. Takie podejście koresponduje z celem rozporządzenia nr 261/2004, jakim jest wzmocnienie ochrony wszystkich pasażerów lotniczych.

Z treści powołanego wyroku wynika, że gdy nasz samolot przybędzie do miejsca docelowego z trzygodzinnym lub dłuższym opóźnieniem w stosunku do pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika godziny przylotu, mamy prawo żądać wypłaty odszkodowania. Wysokość odszkodowania uzależniona jest od długości lotu i wynosi:

          a) 250 euro dla lotów o długości do 1.500 kilometrów;

          b) 400 euro dla lotów o długości od 1.500 do 3.500 kilometrów;

          c) 600 euro dla lotów na dłuższych dystansach.

Jednak, podobnie jak w przypadku odwołanego lotu, przewoźnik będzie zwolniony z obowiązku wypłaty odszkodowania, jeśli lot został opóźniony z przyczyn niezależnych od przewoźnika.

Oprócz rekompensaty finansowej w przypadku opóźnienia lotu mamy prawo do otrzymania pomocy od przewoźnika lotniczego. W przypadku gdy lot jest opóźniony w stosunku do planowanego startu o co najmniej dwie godziny (w przypadku lotów do 1.500 km, a dla lotów na dystansie od 1.500 do 3.500 km – o trzy godziny) każdy pasażer powinien otrzymać bezpłatne posiłki i napoje w ilości adekwatnej do czasu oczekiwania. Przewoźnik zobowiązany jest także zapewnić pasażerom możliwość wykonania dwóch telefonów, a także wysłania dwóch przesyłek faksowych lub e-mailowych.

Gdy opóźnienie lotu wyniesie co najmniej pięć godzin, mamy prawo do zwrotu w terminie 7 dni pełnego kosztu biletu za część nieodbytej podróży. Z kolei, jeśli wylot zostanie przesunięty na następny dzień, linie lotnicze mają obowiązek zapewnić nam zakwaterowanie w hotelu i transport pomiędzy hotelem i lotniskiem.

Krótki termin przedawnienia a prawa pasażerów linii lotniczych

Warto również pamiętać, że obowiązuje stosunkowo krótki termin na skuteczne dochodzenie wypłaty przez przewoźnika lotniczego odszkodowania za odwołany lub opóźniony lot. Stosownie do treści uchwały Sądu Najwyższego (III CZP 111/16) roszczenie o wskazane odszkodowanie przedawnia się w terminie rocznym.  W pierwszej kolejności roszczenie to zgłaszamy przewoźnikowi. Jeśli przewoźnik odmówi wypłaty odszkodowania, mamy jeszcze furtkę w postaci prawa złożenia skargi do Komisji Ochrony Praw Pasażerów, która działa przy Urzędzie Lotnictwa Cywilnego.

Autor: Monika Szymborska