Zarówno wypowiedzenie jak i odstąpienie od umowy prowadzą do rozwiązania umowy, stąd traktowane są zamiennie.  Jednak wbrew potocznemu rozumieniu stanowią one dwie różne formy zakończenia obowiązywania umowy i prowadzą do odmiennych skutków prawnych.

Pojęcia wypowiedzenie i odstąpienie od umowy często bywają traktowane jako synonimy. W obu przypadkach nie potrzebna nam zgoda drugiej strony na rozwiązanie umowy, gdyż stanowią one jednostronne czynności. Ich zastosowanie skutkuje zakończeniem obowiązywania umowy. Kluczowa różnica pomiędzy tymi instytucjami ujawnia się w konsekwencjach dla bytu samej umowy.

Odstąpienie od umowy – Co powinieneś wiedzieć?

Pokrótce, odstąpienie od umowy pociąga za sobą takie skutki, jakby nasza umowa nigdy nie została zawarta. Odstąpienie powoduje wyeliminowanie umowy z obrotu prawnego ze skutkiem wstecznym, czyli wracamy do stanu prawnego sprzed zawarcia umowy. W konsekwencji obie strony umowy mają obowiązek dokonać wzajemnie zwrotu wszystkiego co przekazały, świadczyły w ramach tej umowy. Przykładowo, w przypadku odstąpienia od umowy sprzedaży, sprzedawca ma obowiązek zwrócić kupującemu otrzymaną należność za towar, a kupujący – oddać sprzedawcy zakupiony produkt.

Uwaga: Ten sposób rozwiązania umowy co do zasady nie ma zastosowania do zobowiązań trwałych (tj. o charakterze ciągłym, jak np. umowa dzierżawy, franchisingu) z powodu niemożliwości jej unicestwienia i zwrotu spełnionego świadczenia. Wyjątek stanowi umowa najmu, gdzie możliwe jest odstąpienie od umowy wszak pod warunkiem, że nastąpi to przed faktyczną realizacją umowy, czyli zanim rzecz zostanie wydana najemcy (np. przed przekazaniem lokalu mieszkalnego najemcy).

Możemy odstąpić od umowy wówczas, gdy w zawartej umowie przezornie zadbaliśmy o zastrzeżenie dla siebie takiej klauzuli lub gdy wynika to przepisów prawa (o tym szerzej w odrębnym wpisie).

Wypowiedzenie umowy – Co powinieneś wiedzieć?

W przeciwieństwie do odstąpienia od umowy, wypowiedzenie nie prowadzi do wymazania skutków zawartej umowy. Złożone wypowiedzenie wywiera skutki dopiero na przyszłość, czyli rozwiązuje stosunek umowny dopiero po upływie terminu wypowiedzenia. Do tego czasu umowa obowiązuje w obrocie prawnym, jest wiążąca i wywiera wszelkie skutki. Ta forma będzie zasadniczo miała zastosowanie do zobowiązań o charakterze ciągłym. Przykładowo, w umowie najmu zawartej na czas nieokreślony zastrzegliśmy 1-miesięczny okres wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego. W dniu 15 lipca najemca złożył wynajmującemu wypowiedzenie umowy, zatem umowa ulegnie rozwiązaniu z dniem 31 sierpnia.

Przy wypowiedzeniu umowy Strony nie zwracają sobie spełnionych świadczeń (zresztą w większości wypadków graniczyłoby to z niemożliwością), a jedynie mogą ustalić zasady przekazania przedmiotu umowy (jak np. przy umowie najmu).

Z wypowiedzenia umowy możemy skorzystać na podstawie przepisów ustawy lub postanowień umownych ( w których często możemy zmodyfikować ogólne zasady i terminy wypowiedzenia wynikające z kodeksu cywilnego). O tym, jak skutecznie wypowiedzieć umowę podpowiemy w jednym z kolejnych wpisów.

Autor: Monika Szymborska